Bij de
NVZ komt regel matig de vraag binnen van weten jullie ook hoe ik een zijspan
aan mijn motor kan bouwen.
Nu zullen wij proberen dat in een paar simpele stappen uit te leggen.
Let wel het gaat hier over de aanbouw van een simpel zijspan.
Voor de aanbouw van hi-tech zijspannen kan je je beter wenden tot één
van de zijspan dealers zoals EZS of EML die een ruime ervaring hebben op dit
gebied.
Veiligheid
voorop
Om maar direct met de deur in huis te vallen: Als je wilt zijspanrijden
vergeet dan dat je kunt motorrijden! Een zijspan-combinatie vereist door zijn
asymmetrische aandrijving een geheel andere rijtechniek dan dat je gewend
bent op je solo motor. Daarbij heeft de plaatsing, links of rechts,ook nog
sterke invloed op de gedragingen van de combinatie. Kortom, je moet helemaal
opnieuw leren rijden.
Maar het kan geen kwaad om waneer je het idee hebt gekregen om te gaan 'driewielen'
toch te proberen zoveel mogelijk voors en tegens te bedenken. Pas als je zeker
bent ga je zoeken en kopen, anders wordt het een lijdensweg. Bedenk in ieder
geval dat het belangrijk is om een veilige combinatie op de weg te zetten.
Basisbegrippen
voor montage
Het lijkt allemaal
zo simple maar helaas, dat is het niet. Zelfs al zou je direct alle passende
verbindingstukken kunnen bemachtigen, wat op zich al problemen genoeg kan
geven, dan nog zijn er diverse aspecten die de montage bemoeilijken.
De begrippen die bij zijspanmontage een grote rolspelen zijn de naloop, de
vlucht, de voorloop, de toespoor en het zwaartepunt.
Er komen nog wel enige zaken bij, maar ik wil het bij de bovenstaande begrippen
houden.
Naloop
Fig.1.
De naloop is de afstand tussen de plaats waar de loodlijn vauit de wielas
de grond raakt en de plaats waar de verlengde lijn door het balhoofd de grond
raakt.
Hoe kleiner de naloop, hoe lichter de besturing.
Voorloop
Fig. 2. De afstand
waarover het zijspanwiel voor het achterwiel staat wordt de voorloop genoemd,
gemeten aan de hartlijnen. Het is een noodzakelijk kwaad om bochten te kunnen
nemen naar de kant van het zijspan. Naar de andere kant werk het tegen. Een
vuistregel is: de voorloop in millimeters is net zo groot als de motorfiets
in kilo's weegt.
Toespoor
Fig. 2 De mate
waarin de motorwielen en het zijspanwiel naar elkaar toe willen rijden, is
het toespoor. In de praktijk wordt het zijspan dus 'scheef' aan de motor bevestigd
en wel met de neus naar de motor toe. Daarmee wordt het asymmetrisch krachtenspel
voor een groot deel gecompenseerd. Een ander deel wordt gecompenseerd door
de vlucht. Een vuistregel is: Het toespoor in millimeters is twee maal de
voorloop in centimeters. Dus 20 cm voorloop is 40 mm toespoor.
Tip: de vlucht is op te meten door een lange lat aan het zijspanwiel te klemmen
en vervolgens A en B op te meten.
(In fig. 2 is A kleiner dan B ).
n.b. de vuistregels die hier gegeven worden zijn richtljinen en kunnen
verschillen ten opzichte van motor en type zijspan.
Zwaartepunt
Fig. 3. Streef naar een zwaartepunt op of nabij de hartlijn
van het zijspanwiel en niet te dicht bij de motor.De ideale postitie wordt
benaderd bij II.
Vlucht
Fig. 4. De 'vlucht' is de helling van de motorfiets ten opzichte van het zijspan
af. Daardoor wordt in feite het zijspan een beetje opgetild en zal dan fijner
sturen. Een vuistregel is: wanneer men een waterpas verticaal tegen de achterband
plaatst en het luchtbelletje tegen het streepje van het waterpas komt is dit
meestal voldoende vlucht.
De
bevestigingen
Om dit verhaal een beetje leesbaar te houden ga ik niet in op de bevestigingen
van de koppelingen aan de motor en het zijspan. Ik ga er vanuit dat die daar
deudelijk aan vast zitten. Wel een algemene raad: probeer zoveel mogelijk
de koppelingen rechtlijnig als driehoekig uit te voeren. Dit geeft goede,
starre verbindingen. De belangrijkste en tevens zwaarst belaste bevestiging
is de onderste, nabij het scharnierpunt van de achtervork. Het liefst direct
inlijn met een dwarsbuis die de axiale krachten van het zijspan wiel mooi
kan doorgeven.
De tweede bevestiging komt vooronder bij het motorblok. Echt zo ver mogelijk
naar voren.
De derde bevestiging van het zijspan aan de motor zit onder buddyseat ter
hoogte van van de bovenste schokbreker bout of een vergelijkbaar punt.
De vierde bevestiging komt middels een klem op de framebuis zo
hoog mogelijkonder het balhoofd..
Voor deze vier bevestigings punten zijn twee montage mogelijkheden. Die men
kan bevestigen doormiddel van kogels of gaffels.
Monteren
van het zijspan
Zorg bij het monteren van het zijspan voor voldoende
werkruimte en als het even kan een asistent. Want een extra paar handen kan
een boel ergenis voorkomen. Plaats het span op een paar blokken of krikjes
waarbij de onderste bevestigings punten al bij benadering op hoogte zijn van
de motorfiets op zijn middenbok. Rol de motor ernaast en zet hem op zijn middensteun.
Til nu het zijspan in de onderste bevestigingen. Draai de kogelklauwen losjes
aan of plaats tijdelijk een iets dunnerre bout in de gaffels. Haak de achterste
schoor in en plaats de voorste schoor. Ook hier weer de klauwen losjes vast
en/of ondermaatse bouten plaatsen. Kunnen in deze stand nu alle noodzakelijke
rijhandelingen worden verricht zoals schakelen en remmen? Kan je voet goed
en veilig op de steun? Dan nu de onderste koppelingen voor 90% vastdraaien
(juiste bouten plaatsen!).
Haal de blokken en of krikjes weg en zet het span op zijn wielen. Vervolgens
zet je de bovenste koppelingen geheel vast. Geruik de juiste maat bouten in
combinatie met zelfborgende moeren.Zet tot slot de onderste koppelingen geheel
vast. Is er een rem aanwezig dan die ook aansluiten op het hydraulische rem
systeem of door middel van een kabel via een hef boompje aan het rem pendaal.
als laatse maak je de electrische verbindingen voor de zijspan-verlichting.
Denk daarbij aan de wettelijke eisen!
Voor vragen over de wettelijke eisen kan je terecht bij de RDW het servicenummer
van de is 0900-0739.of www.rdw.nl
Tot slot
Ook al heb je eerder zijspan gereden: wees voorzichtig bij elke eerste rit
met een pas gemonteerd span. Elke situatie moet opnieuw worden uitgezocht.
Wil je
voor het eerst de weg op met een zijspan dan raad ik aan contact op te nemen
met een zijspan rijschool. Deze mensen kunnen je dan leren om te gaan met
het rij gedrag van een zijspan combinatie.
Deze lessen lijken opzich vrij prijzig maar bedenk wel het is niks als je
daar een ongeval mee kunt voorkomen. Ben je serieus van plan een zijspan te
monteren meld je dan bij de "Nederlandse Vereniging van Zijspanrijders''.
Deze club telt een groot aantal zeer ervaren zijspanrijders en sleutelaars
die je graag tot dienst willen zijn.
Fig.
1. Naloop
Fig.
2. Voorloop
A en B bepalen de toespoor
Fig. 3. Zwaartepunt
Fig.4. Vlucht